عاشورا در مصاف استیلاء

مقدمه کتاب
تاریخ، روایت مستند حوادثی است که مردم گذرانده‌اند. اغلب، مطالعه حوادث تاریخی ملاحظاتی را به ذهن می‌رساند و باعث کنجکاوی در اسباب و علل رویدادها می‌شود. معمولا رویدادهای تاریخی سیمای سرنوشتی ناگزیر را نمایان می‌سازد و اشخاص و جامعه را از اختیار تبرئه می‌کند. از این رو مطالعه آن رویدادها در نگاه نخست، بیانگر اجباری است که دامن‌گیر فرد و جامعه شده است. از سوی دیگر به نظر می‌رسد مفهوم «قضا» ضریب تاثیر تلقی اجبار بشر را افزایش می‌دهد و وجود قانون، ضرورت علّی آن طرز تلقی را در نظر بسیاری موجه می‌کند. ولی باید دانست با آن که نظام هستی برپایه ضرورت علی است، انسان در افعال و آثار، خودمختار و آزاد است و آزادی او با ضرورت نظام هستی منافاتی ندارد. (مطهری، 1374/6:610)

معنای این سخن آن است که جبر و سرنوشت وابسته به اختیار انسان است و انسان در انتخاب سرنوشت، نه تنها از ضرورت علی استنکاف نکرده است بلکه با بهره‌مندی از میزان درایت و تجربه و آگاهی خود، راهی بی تخلف را برمی‌گزیند؛ یعنی آنچه او را محدود به یک راه یا مخیر در گزینش یکی از راه‌ها می‌کند آگاهی و شناخت وی از تعداد راه‌هاست. پس زمانی که انسان به راهی گام نهاد ضرورت‌های آن راه وی را از خودداری در پویش باز می‌دارد.